Πανελλήνιες 2018: Αυτά είναι τα θέματα στη Νεοελληνική Γλώσσα

Πανελλήνιες 2018: Αυτά είναι τα θέματα στη Νεοελληνική Γλώσσα

πηγή (ΕΚΕΙ)

πηγή

*****
****

ΑΡΧΗ

1

ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ΄ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

ΤΕΛΟΣ

1

ΗΣ

ΑΠΟ

4

ΣΕΛΙΔΕΣ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

Γ΄ ΤΑΞΗΣ

ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ΄ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 8

ΙΟΥΝΙΟΥ

2018 -

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΕΙΣ

 (4)

ΚΕΙΜΕΝΟ

 [

Παιδεία και εκπαίδευση

]

Παιδεία και εκπαίδευση είναι δύο όροι που συχνά πυκνά εναλλάσσονται, σάμπως ναπρόκειται για συνώνυμα

,

με ταυτόσημο νόημα και στόχο

∙

θεωρητικό και πρακτικό. Ως ρίζακαι κορμός ενός πολύκλαδου δένδρου, η λέξη

παιδεία 

(δυσμετάφραστη ή και αμετάφραστηστις ξένες γλώσσες) εμφανίζει εξελισσόμενο, σημασιολογικό και λειτουργικό εύρος καιβάθος. Οι αρχές της ανιχνεύονται στον Αισχύλο και στον Σοφοκλή, δηλώνοντας κατ΄ αρχήντην τροφή και την ανατροφή ενός παιδιού, αλλά και την καλλιέργεια ενός δένδρου.

ΣτονΠλάτωνα η λέξη σαφώς πλέον αναβαθμίζεται

και αναδεικνύεται σε μέτρο γνώσης καιαρετής, καλύπτοντας τελικώς τόσο την πλατωνική οντολογία όσο και την πλατωνικήεπιστήμη

1

. Η ίδια λέξη θεωρείται στην ελληνική αρχαιότητα ενίοτε

2

συνώνυμη της νεαρήςηλικίας, ενώ σκοπίμως συνάπτεται κάποτε τόσο με την

παιδία

όσο και με την

παιδιά 

∙

σημαίνοντας

την παιδαριώδη φλυαρία και ανοησία αφενός, το

παίγνιο

(ως διασκέδαση ή ωςφιλόσοφη μέθοδο) αφετέρου.

Πλησιέστερη ετυμολογικά και λειτουργικά προς την

παιδεία 

αναγνωρίζεται ημεταγενέστερη

εκπαίδευσις 

, παράγωγη του ρήματος

εκπαιδεύω

, το οποίο, όσο βλέπω σταλεξικά, εμφανίζεται πρώτη φορά στον πλατωνικό

Κρίτωνα 

, με τη σημασία του

διδάσκωκάποιον 

κάτι

ή

εντυπώνω σε κάποιον κάτι με τη διδασκαλία 

∙

αυτού του είδους η εκπαίδευσηαφορά ενίοτε και την προσαρμοστική άσκηση ενός ζώου.

Ωστόσο

, οι όροι παιδεία και εκπαίδευση δεν είναι ούτε ετυμολογικά καισημασιολογικά συνώνυμοι ούτε λειτουργικά ισοδύναμοι. Πράγμα που σημαίνει ότι ηευκαιριακή (μπορεί και σκόπιμη) εναλλαγή τους στη θεωρία και στην πράξη δημιουργείσύγχυση εις βάρος και των δύο συντελεστών της κρίσιμης αυτής συζυγίας.

Ζητούμενο

επομένως

παραμένει ο νηφαλιότερος έλεγχος,

προκειμένου

να διαφανούν τόσο τα κοινάόσο και τα διαφορετικά

τους σημεία, που επιτρέπουν

συγχρόνως τη σύγκριση και τηδιάκρισή τους.

Που πάει να πει ότι

:

παιδεία και εκπαίδευση βρίσκονται εξ ορισμού σεσυμμαχική και συνάμα σε αντίπαλη σχέση. Κοινός τους παρονομαστής παραμένει ηδιαβαθμισμένη γνώση ως μάθηση, ασκημένη

κυρίως

εντός θεσμοθετημένων θυλάκων

3

τηςπολιτείας, χωρίς να αποκλείεται και η ιδιωτική

τους κηδεμονία, η οποία σε ορισμένεςπεριπτώσεις παίρνει τη μορφή ταξικής και οικονομικής υπεροχής.

 Από εκεί και πέρα αρχίζουν προφανείς και λανθάνουσες διαφορές, οι οποίες, ανάλογαμε τον χώρο και τον χρόνο, αυξομειώνονται, χωρίς όμως να καταργούνται. Οι διαφορές

προκύπτουν από τη διαφορετική τους φύση και τον αποκλίνοντα προορισμό τους.

1

Η θεωρία του Πλάτωνα για το ον και την επιστήμη

.

2

Ενίοτε:

μερικές φορές

.

3

Θεσμοθετημένοι θύλακες

:

εδώ

,

εννοούνται οι

εκπαιδευτικοί θεσμοί.

ΑΡΧΗ

2

ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ΄ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

ΤΕΛΟΣ

2

ΗΣ

ΑΠΟ

4

ΣΕΛΙΔΕΣ

 Δηλαδή

:

Η παιδεία είναι περισσότερο μέθοδος

∙

η εκπαίδευση κυρίως πράξη.

Η παιδείαείναι (πρέπει να είναι, για να μην παραβαίνει τον εαυτό της) λειτουργία λίγο πολύ ελεύθερη

.

[…] Αντίθετα

,

η εκπαίδευση ελέγχεται εκ προθέσεως εντεταλμένη

4

. Η παιδεία είναι (οφείλεινα είναι) προαιρετική

∙

η εκπαίδευση θεωρείται, και σωστά, υποχρεωτική.

 Δ. Ν. Μαρωνίτης, εφημερίδα «Το Βήμα της Κυριακής», 1/3/2009 και 8/3/2009 (το κείμενοπροσαρμόστηκε για τον σκοπό της αξιολόγησης)

.

A1.

Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σαςδόθηκε

 (90-11

0 λέξεις)

.

Μονάδες 25

Β1.

Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε

,

με βάση το κείμενο

,

τις παρακάτωπροτάσεις

,

γράφοντας στο τετράδιό σας

δίπλα στο γράμμα πουαντιστοιχεί σε κάθε πρόταση

τη λέξη

Σωστό

ή

 Λάθος 

:

α.

Το περιεχόμενο του όρου «παιδεία» παραμένει αμετάβλητο

στοπέρασμα του χρόνου

.

β

.

Η παιδεία στον Αισχύλο και τον Σοφοκλή αφορά αποκλειστικά στονάνθρωπο.

γ

.

Η λέξη

παιδία 

για τους αρχαίους Έλληνες σήμαινε την παιδαριώδηφλυαρία και ανοησία

.

δ

.

Η «παιδεία»

και η «εκπαίδευση» είναι έννοιες εντελώς άσχετες μεταξύτους.

ε

.

Η εκπαίδευση

λειτουργεί ως θεσμοθετημένη διαδικασία

.

Μονάδες

10

Β

2.

α

)

Να βρείτε έναν

τρόπο

ανάπτυξης της

τελευταίας

παραγράφου

τουκειμένου

«

Από εκεί … υποχρεωτική.

»

(μονάδες 2) και να τεκμηριώσετετην απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο

(μονάδες

3).

Μονάδες

5

β

)

Να γράψετε

ποια νοηματική σχέση εκφράζουν οι παρακάτωδιαρθρωτικές λέξεις

ή φράσεις

(με έντονη γραφή στο κείμενο)

στηντρίτη παράγραφο

:

Ωστόσο

επομένως

προκειμένουΠου πάει να πει ότι

κυρίως

Μονάδες

5

4

 Δηλαδή, η εκπαίδευση διαπιστώνεται ότι έχει καθορισμένη αποστολή.

ΑΡΧΗ

3

ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ΄ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

ΤΕΛΟΣ

3

ΗΣ

ΑΠΟ

4

ΣΕΛΙΔΕΣ

Β

3.

α)

Να ξαναγράψετε τις ακόλουθες προτάσεις/περιόδους λόγου

τουκειμένου

,

αντικαθιστώντας καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξειςμε μία συνώνυμή της, χωρίς να αλλάζει το νόημα

:



Οι αρχές της ανιχνεύονται

στον Αισχύλο και στον Σοφοκλή

.



Η ίδια λέξη

[...]

σκοπίμως συνάπτεται

κάποτε τόσο με την

παιδία 

όσο και με την

παιδιά 

.



 [...]

το οποίο, όσο βλέπω στα λεξικά

,

εμφανίζεται

πρώτηφορά στον πλατωνικό

Κρίτωνα 

.



[...] δημιουργεί σύγχυση εις βάρος και των δύο συντελεστώντης κρίσιμης αυτής συζυγίας

.



 Από εκεί και πέρα αρχίζουν προφανείς

και λανθάνουσεςδιαφορές [...].

Μονάδες

5

β)

Να αντικαταστήσετε καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις(υπογραμμισμένες στο κείμενο) με μία αντώνυμή της

:



αναβαθμίζεται

 (1

η

παράγραφος)



μεταγενέστερη

 (

2η

παράγραφος)



επιτρέπουν (3η παράγραφος)



ιδιωτική

 (3

η

παράγραφος)



διαφορές (4η παράγραφος)

Μονάδες

5

Β

4.

Στην

πρώτη

παράγραφο του κειμένου «

Παιδεία

…

αφετέρου

» κυριαρχεί ηπαθητική φωνή.

α)

Να εντοπίσετε δύο

ρήματα παθητικής φωνής σε αυτή

την παράγραφο

(μονάδες 2)

.

β)

Να εξηγήσετε πώς λειτουργεί η παθητική φωνή στη διαμόρφωση τουύφους του κειμένου στη συγκεκριμένη παράγραφο (μονάδες 3)

.

Μονάδες

5

Γ

1.

Με αφορμή διάλογο που έχει ανοίξει στη σχολική κοινότητα σχετικά με τονμορφωτικό ρόλο του σχολείου

στον 21

Ο

αιώνα

,

γράφετε

ένα άρθρο

(500-

600 λέξεις) στη μαθητική

εφημερίδα στο οποίο

:

α)

υποστηρίζετε την άποψη ότι το σχολείο οφείλει

,

παράλληλα με τηνεκπαιδευτική

,

να ασκεί και

παιδευτική λειτουργία

,

και

β)

προτείνετε, αιτιολογημένα, τρόπους με τους οποίους εκπαιδευτικοί καιμαθητές/μαθήτριες μπορούν να συμβάλλουν στην ενίσχυση του

παιδευτικού

ρόλου

του σχολείου.

Προσοχή: στο άρθρο να μην αναγράψετε το ονοματεπώνυμό σας.

Μονάδες

40

ΑΡΧΗ

4

ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ΄ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

ΤΕΛΟΣ

4

ΗΣ

ΑΠΟ

4

ΣΕΛΙΔΕΣ