Ο χρήστης Μαρία Κουτσελίνη κοινοποίησε μια δημοσίευση.
Irene Petrakaki
Κ. ΚΑΒΑΦΗΣ - «ΠΡΟΣΘΕΣΙΣ»
Αν ευτυχής ή δυστυχής είμαι δεν εξετάζω.
Πλην ένα πράγμα με χαράν στον νου μου πάντα βάζω--
που στην μεγάλη πρόσθεσι (την πρόσθεσί των που μισώ)
που έχει τόσους αριθμούς, δεν είμ' εγώ εκεί,
απ' τες πολλές μονάδες μια. Μες στ' ολικό ποσό
δεν αριθμήθηκα. Κι αυτή η χαρά μ' αρκεί.
.................................................................
Αν ευτυχής ή δυστυχής είμαι δεν εξετάζω.
Πλην ένα πράγμα με χαράν στον νου μου πάντα βάζω--
που στην μεγάλη πρόσθεσι (την πρόσθεσί των που μισώ)
που έχει τόσους αριθμούς, δεν είμ' εγώ εκεί,
απ' τες πολλές μονάδες μια. Μες στ' ολικό ποσό
δεν αριθμήθηκα. Κι αυτή η χαρά μ' αρκεί.
.................................................................
Το ανωτέρω είναι ένα από τα κρυμμένα ποιήματα της περιόδου 1887-1923.
Μοιάζει με απολογιστικό αναστοχασμό Ζωής. Θα μπορούσε να είναι κι ένας
ιδιότυπος επικήδειος λόγος, μια κεντρική ιδέα αυτοβιογραφίας. Άψογος
λόγος φυσικά, σε οικονομία και «καβαφική» ακρίβεια.
Για τους περισσότερους, η συναρίθμηση είναι ένας τρόπος επιβεβαίωσης της πορείας τους, ένας τρόπος ψυχικής σωτηρίας. Ο πειρασμός της ευρείας κοινωνικής αποδοχής είναι πάντα πολύ δυνατός. Σε κάποιους άλλους όμως αυτό αποβαίνει ακριβώς το αντίθετο: γίνεται παγίδα, αγχόνη πνιγηρή και αιτία δυστυχίας και μίσους.
Ο Καβάφης αρνήθηκε συνειδητά να ακυρωθεί συναριθμούμενος και ο βίος του το απέδειξε περίτρανα. Επρόκειτο για ελιτισμό; Για ένα είδος αλαζονείας; Ή για προσωπική άμυνα στην ανελέητη κριτική; Είναι, άραγε, δυνατή η κοινωνική αυθυπαρξία; Έχει ο άνθρωπος τη δυνατότητα και το δικαίωμα να αποσπά τον εαυτό του από το αποδεκτό και ομοιόμορφο σύνολο; Ή μήπως πρόκειται για ένα είδωλο, για άλλη μία πλάνη του ανθρώπινου εγωισμού;
Όπως και να 'χει, το προηγηθέν «μη εξομοιούσθαι» του Μάρκου Αυρήλιου δηλώνει την υπαρξιακή αγωνία των εξαιρετικών ανθρώπων και είναι αρκετά παλαιό ζήτημα που μαρτυρεί ισχυρή προαίρεση και καλή αυτογνωσία. Η συνειδητή απουσία από τη «συναρίθμηση» είναι δήλωση ηχηρή, είναι πράξη επαναστατική, που φέρνει την άγρια, την ηδονική χαρά πως «δεν σαρώθηκα μαζί με τα νούμερα της υποκριτικής μάζας, υπήρξα αληθινός, ή τουλάχιστον, έτσι το βίωσα».
Το τίμημα; Η μοναξιά. Η μεγάλη και ηρωική μοναξιά. Και η πολύτιμη γαλήνη του ακραίου αυτοσεβασμού.
Ο Κωνσταντίνος Καβάφης απεβίωσε σαν σήμερα, στις 29 Απριλίου του 1933, ανήμερα των εβδομηκοστών γενεθλίων του. Ήταν απολύτως ακριβής ακόμα και σ' αυτήν την ύστατη ώρα της Εξόδου. Και, βεβαίως, δεν ήταν «απ' τες πολλές μονάδες μια». Ο μέγιστος ποιητής, ο εξέχων, ο υπερθετικός, δεν συναριθμήθηκε.
Για τους περισσότερους, η συναρίθμηση είναι ένας τρόπος επιβεβαίωσης της πορείας τους, ένας τρόπος ψυχικής σωτηρίας. Ο πειρασμός της ευρείας κοινωνικής αποδοχής είναι πάντα πολύ δυνατός. Σε κάποιους άλλους όμως αυτό αποβαίνει ακριβώς το αντίθετο: γίνεται παγίδα, αγχόνη πνιγηρή και αιτία δυστυχίας και μίσους.
Ο Καβάφης αρνήθηκε συνειδητά να ακυρωθεί συναριθμούμενος και ο βίος του το απέδειξε περίτρανα. Επρόκειτο για ελιτισμό; Για ένα είδος αλαζονείας; Ή για προσωπική άμυνα στην ανελέητη κριτική; Είναι, άραγε, δυνατή η κοινωνική αυθυπαρξία; Έχει ο άνθρωπος τη δυνατότητα και το δικαίωμα να αποσπά τον εαυτό του από το αποδεκτό και ομοιόμορφο σύνολο; Ή μήπως πρόκειται για ένα είδωλο, για άλλη μία πλάνη του ανθρώπινου εγωισμού;
Όπως και να 'χει, το προηγηθέν «μη εξομοιούσθαι» του Μάρκου Αυρήλιου δηλώνει την υπαρξιακή αγωνία των εξαιρετικών ανθρώπων και είναι αρκετά παλαιό ζήτημα που μαρτυρεί ισχυρή προαίρεση και καλή αυτογνωσία. Η συνειδητή απουσία από τη «συναρίθμηση» είναι δήλωση ηχηρή, είναι πράξη επαναστατική, που φέρνει την άγρια, την ηδονική χαρά πως «δεν σαρώθηκα μαζί με τα νούμερα της υποκριτικής μάζας, υπήρξα αληθινός, ή τουλάχιστον, έτσι το βίωσα».
Το τίμημα; Η μοναξιά. Η μεγάλη και ηρωική μοναξιά. Και η πολύτιμη γαλήνη του ακραίου αυτοσεβασμού.
Ο Κωνσταντίνος Καβάφης απεβίωσε σαν σήμερα, στις 29 Απριλίου του 1933, ανήμερα των εβδομηκοστών γενεθλίων του. Ήταν απολύτως ακριβής ακόμα και σ' αυτήν την ύστατη ώρα της Εξόδου. Και, βεβαίως, δεν ήταν «απ' τες πολλές μονάδες μια». Ο μέγιστος ποιητής, ο εξέχων, ο υπερθετικός, δεν συναριθμήθηκε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου